Opiekunowie osób starszych mogą mieć do czynienia z nietypowym lub niepokojącym zachowaniem ze strony seniora. Od impulsywności i napadów złości po wrogie nastawienie, czy pojawienie się urojeń. Jak radzić sobie z trudnym zachowaniem u osób w podeszłym wieku?

Przyczyny pojawienia się zaburzeń w zachowaniu u osób w podeszłym wieku

Najczęstszymi przyczynami są: starzenie się mózgu, choroby np. udar, czy otępienie, uraz głowy bądź padaczka. Struktura tkanki mózgowej zostaje uszkodzona, co powoduje zmiany w zachowaniu oraz gorsze funkcjonowanie seniora. W zależności od przyczyny stopień nasilenia zaburzeń może być różny. Mogą być niemal niezauważalne, gdy ich przyczyną jest starzenie się. Z drugiej strony bywają niezmiernie kłopotliwe i uciążliwe, gdy są wywołane chorobą czy uszkodzeniem mózgu. W tym drugim przypadku konieczne jest leczenie przez psychiatrę. Zaburzenia zachowania towarzyszące starzeniu się rozwijają się stopniowo – zwykle latami. W przypadku zmian w zachowaniu spowodowanych chorobą lub uszkodzeniem mózgu, objawy pojawiają się nagle. W bezpośrednim związku czasowym z wystąpieniem, któregoś z tych stanów.

Rodzaje zaburzeń w zachowaniu u osób w podeszłym wieku i sposoby radzenia sobie z nimi.

Gniew, wrogość i wybuchy złości.

Wiek i choroba mogą nasilić pewne cechy osobowości. Na przykład osoba porywcza może częściej wpadać w gniew, a osoba niecierpliwa może stać się bardziej wymagająca i będzie trudno spełnić jej oczekiwania.
Jak radzić sobie ze złością ze strony osób starszych? Spróbuj zidentyfikować pierwotną przyczynę gniewu swojego podopiecznego. Proces starzenia się nie jest łatwy i może wywołać negatywne odczucia u seniorów, którzy żyją z przewlekłym bólem, tracą przyjaciół, mają problemy z pamięcią.
Choroba Alzheimera i inne formy demencji również mogą powodować takie zachowania. W przypadku demencji ważne jest, aby pamiętać, że pacjent nie ma pełnej kontroli nad swoimi słowami lub działaniami. Jako opiekun, najlepszą rzeczą, jaką możesz zrobić, to nie brać tego do siebie. Skoncentruj się na pozytywach, zignoruj negatywne zachowania. W czasie wolnym zaczerpnij świeżego powietrza, zrób coś, co kochasz lub zadzwoń do przyjaciela, żeby się wygadać.

Odmowa wzięcia prysznica lub kąpieli

Problem z brakiem higieny u osób starszych jest znacznie bardziej powszechny, niż myślimy. Jest to również bardzo kłopotliwa sytuacja dla opiekuna seniora. Czasami przyczyną jest depresja, ale innym czynnikiem może być pragnienie autonomii. Z wiekiem ludzie tracą coraz większą kontrolę nad swoim życiem. Jednak jedną rzeczą, którą na ogół mogą kontrolować, jest to, w jaki sposób się ubierają i kiedy biorą prysznic. Wygląda na to, że im bardziej nakłaniasz osoby starsze do kąpieli i założenia świeżych ubrań, tym bardziej się opierają.

Do problemu mogą również przyczyniać się osłabione zmysły wzroku i węchu. Z wiekiem nasze zmysły słabną, więc seniorzy mogą nie wyczuwać zapachu własnego ciała ani nie widzieć, jak bardzo zabrudzone są ich ubrania. Jeśli w grę wchodzą problemy z pamięcią, mogą stracić poczucie czasu i nie zdawać sobie sprawy, kiedy brali kąpiel. Wreszcie, strach i dyskomfort mogą odgrywać ogromną rolę w ich oporności. Wiele seniorów odczuwa lęk przed upadkiem i poślizgnięciem się w wannie i często wstydzą się prosić o pomoc.

Radzenie sobie z brakiem higieny u seniorów

Pierwszym krokiem jest ustalenie, dlaczego podopieczny przestał się kąpać. Jeśli przyczyną jest depresja, porozmawiaj z lekarzem o rozwiązaniach, takich jak terapia i leki przeciwdepresyjne. Może też chodzić o poczucie wstydu, a senior nie chce, aby ktoś z rodziny pomagał mu w kąpieli. Rozwiązaniem może być pomoc profesjonalnego opiekuna. Istnieje też możliwość, że osoba starsza boi się wody lub poślizgnięcia w wannie. WArto wspomóc się przydatnymi gadżetami do kąpieli. Krzesło prysznicowe, ręczna głowica prysznicowa, poręcze i inne produkty, które mogą zapewnić stabilność i wygodę. Bądź wyjątkowo delikatny i cierpliwy w stosunku do pacjentów z demencją, którzy boją się kąpieli.
Rób wszystko, co w twojej mocy, aby podopieczny był czysty, ale zachowaj realistyczne oczekiwania. Być może będziesz musiał obniżyć swoje standardy i dostosować definicję czystości. Kąpiel raz lub dwa razy w tygodniu jest przeważnie wystarczająca dla seniorów bez problemów z nietrzymaniem moczu.

Zachowania obsesyjno-kompulsywne

Ciągłe szukanie czegoś, martwienie się, czy nadszedł czas na przyjmowanie leków, skubanie skóry i hipochondria. To przykłady zachowań obsesyjno-kompulsywnych, które mogą zakłócać codzienne życie seniorów i ich opiekunów.

Radzenie sobie z obsesyjnymi zachowaniami osób starszych

Postrzegaj je jako objaw choroby, a nie wadę jego charakteru. Obsesyjne zachowanie może być spowodowane, lękiem, depresją, demencją czy innymi problemami neurologicznymi. Ważne jest, aby omówić objawy seniora z lekarzem, zwłaszcza jeśli wpływają one na jakość jego życia i codzienne czynności. Odpowiedzią może być terapia i/lub leki.

Uważaj na rzeczy, które wyzwalają obsesyjne zachowanie osoby starszej, którą się opiekujesz. Jeśli niepożądane zachowania wydają się być związane z określonym wydarzeniem lub czynnością, unikaj ich. Spróbuj znaleźć sposoby na zminimalizowanie lub wyeliminowanie „wyzwalaczy”. Na przykład swędząca, sucha skóra może podsycać u seniora przymus skubania i drapania. Odpowiednie nawilżenie skóry oraz stosowanie odzieży z długimi rękawami może zminimalizować problem. Pomocne może być również rozproszenie uwagi i przekierowanie jej na coś innego.

Zbieractwo

Kiedy senior gromadzi (nabywa i nie wyrzuca dużej liczby przedmiotów), po raz kolejny przyczyną takiego zachowania może być początek choroby Alzheimera lub demencji.
Osoba starsza, która była zaniepokojona tym, że się starzeje, martwiła się o swoje finanse i zasoby, może zacząć gromadzić „użyteczne” przedmioty oraz obsesyjnie oszczędzać pieniądze. Niektórzy zbierają różne pamiątki, ponieważ boją się, że ich wspomnienia zostaną utracone bez namacalnych dowodów przeszłości.

Jak radzić sobie z gromadzeniem niepotrzebnych przedmiotów?

Możesz spróbować porozmawiać z podopiecznym o rzeczach do wyrzucenia lub oddania. Stwórz pamiątkową skrzynkę lub organizer do przechowywania „specjalnych rzeczy”, który może okazać się pomocny w utrzymaniu porządku. W przypadku ekstremalnych zbieraczy niezbędna będzie specjalistyczna pomoc.

Nadmierne wydatki lub ekstremalna oszczędność

Wielu opiekunów martwi się nawykami związanymi z bezmyślnym wydawaniem pieniędzy przez swoich podopiecznych. Niektórzy seniorzy zadłużają się, uprawiają hazard lub wysyłają pieniądze organizacjom charytatywnym i oszustom. Równocześnie odmawiają wydania choćby grosza na artykuły, których naprawdę potrzebują.

Pieniądze są tematem tabu, a kwestionowanie zdolności osoby starszej do radzenia sobie z finansami jeszcze bardziej komplikuje sprawę. Kwestia ta jest bezpośrednio związana z ich zdolnością do podejmowania własnych decyzji i samodzielnego życia. Kiedy seniorzy tracą autonomię w niektórych obszarach, często próbują tę stratę nadrobić w inny sposób. Wydawanie (lub oszczędzanie) jest jednym z tych sposobów.

Jak radzić sobie z ze zbytnim wydawaniem lub oszczędzaniem?

Jeśli zdecydujesz się podjąć próbę rozwiązania tego problemu, seniorzy zwykle będą upierać się, że tak naprawdę nic się nie dzieje. To są ich pieniądze i mogą wydawać je, tak jak chcą. Mają prawo do zarządzania własnymi finansami. Natomiast jeżeli całkowicie nad tym nie panują (lub podejrzewasz spadek funkcji poznawczych), ważne jest, aby spróbować zmierzyć się z problemem. Złe zarządzanie pieniędzmi jest jedną z pierwszych oznak demencji. Jeśli sprawa pozostanie niezauważona lub nierozwiązana przez długi czas, może mieć poważne konsekwencje.

Gdy winowajcą jest nieostrożność lub nadmierne wydawanie pieniędzy być może przyda się pomoc osoby trzeciej. Może to być doradca finansowy, przywódca duchowy, przyjaciel — każdy, kogo zdanie senior uszanuje. W przypadku osób nadmiernie rozrzutnych przedstaw łączną kwotę wydaną na zakupy w poprzednich miesiącach lub latach. Czasami muszą zobaczyć skumulowane skutki swojego działania.

W pracy opiekuna osób starszych bardzo ważna jest empatia. Opiekując się seniorem powinniśmy przede wszystkim mieć na uwadze jego dobro. Nie doszukujmy się złośliwości ze strony seniora, ale spójrzmy na osobę starszą jako samotną, przestraszoną lub bezradną. Nie zapominajmy jednak o własnym bezpieczeństwie. Interesujesz się tematyką związaną z opieką nad seniorami? Więcej porad przydatnych w pracy opiekuna osób starszych znajdziesz na naszym blogu.